'Een speeltje voor stereo-(jet)set'
Johan Ketelaar uit 't Harde ontwerpt cd-filter voor hifi-freaks
(door Peter van der Ros in een lokaal dagblad
Streven naar perfectie in geluidsweergave
Er zijn hifi-freaks die het woord 'perfect' van het door hun beluisterde zelden of nooit in de mond nemen. Immers, wat is perfect? De gemiddelde stereotoren of musiccenter in de doorsneehuiskamer is voor de echte freak een lachertje. Een echte hifi-luisteraar stoort zich al aan een ruisje, om maar niet te spreken van al die mensen die bij iedere (door stof en krassen geteisterde) plaat een knappend haardvuurtje als achtergrond hebben. Zo'n jaar of vijf geleden kwam de compact disc op de markt. Dit zou je-van-het worden, het neusje van de zalm op muziek(afspeel)gebied. Maar is de cd wel zo fenomenaal qua geluidskwaliteit? Volgens de freaks niet. Natuurlijk, des te duurder de afspeel- en weergave-apparatuur des te beter het geluid, maar helemaal ‘af' is het voor de kritische luisteraar niet gauw. De doorsnee compact disc klinkt al gauw te schel, bezit zogezegd diepte noch breedte in het geluidsbeeld. De instrumenten zijn onderling niet van elkaar te scheiden, een 'brij' van verschillende bronnen. Eén van de velen die zich aan deze kwaliteit letterlijk stoorden, was de elektronica-ontwerper Johan Ketelaar. Hij woont en werkt in 't Harde. In zijn bedrijfje JK Acoustics, waar Ketelaar al eigen versterkers, speakers en geleidingskabels voor stereo-apparatuur ontwikkelde, begon hij aan de produktie van een speciaal cd-filter. Een select deel van de markt is er rijp voor.
Luisteren naar muziek is een kunst op zich. Kunst met een hoofdletter K, waar sinds een paar jaar een kapitale J voor staat: J. K. Oftewel: Johan Ketelaar. Deze in't Harde wonende elektronicaontwerper (noemt zichzelf hobbyïst) heeft een filter uitgevonden waarmee hij de duurste compact discspeler in de (geluids)schaduw laat staan van de met zijn vinding verbeterde goedkoopste cd.
Binnen een jaar hebben al 1.200 filters van JK Acoustics een plaatsje van enkele centimeters groot gekregen in de compact disc-apparatuur van veeleisende muziekluisteraars in Nederland en zelfs ver daarbuiten. Johan Ketelaar is trots op zijn cd-filter, dat door wereldvermaarde fabrikanten van afspeelapparatuur met argusoren wordt aangehoord. ‘Geen slecht produkt, maar onze eigen filters zijn vergelijkbaar van kwaliteit', zo valt de reactie van 'de grote hifi-jongens' samen te vatten. Ketelaar, die al eerder geluidsboxen en versterkers naar eigen ontwerp vervaardigde en met de produktie van zijn filter al vijf arbeidsplaatsen op de NoordVeluwe heeft gecreëerd, wordt koud noch warm van de geluiden uit commerciële kring. Hij houdt het op vaktrots. Welk gerenommeerd merk zou per slot van rekening toegeven dat zijn cd-speler niet zo goed is als een 'onbeduidende hobbyïst' beweert? 'Dat zou ik ook niet doen', zegt de filter-ontwerper.
Dubbeltjes
Elke cd-speler is uitgerust met een laag doorlaatfilter waarin volgens Ketelaar de meest goedkope materialen worden verwerkt. 'Dubbeltjeswerk', zegt de fanatieke elektronicus. Het 'dubbeltjeswerk' vervangt hij door onderdeeltjes van guldens, om in de vergelijking van munten te blijven. Hij zegt: 'Met de opkomst van de compact disc, nog maar vijf jaar geleden, draaide ik liever gewoon grammofoonplaten dan dat ik zo'n cd-speler had aanstaan. De geluidskwaliteit liet en laat veel te wensen over. Dus ben ik aan het sleutelen gegaan, met dit resultaat', zegt Ketelaar tijdens een demonstratie in de luisterkamer van zijn winkel annex werkplaats in 't Harde. Er staan twee cd-spelers naast elkaar op een schap: het nieuwste topmodel van een wereldmerk, winkelprijs 2600 gulden en de goedkoopste van hetzelfde merk ('Noem nou maar geen namen') á 398 gulden.
Laatstgenoemd cd-deckje is provisorisch, zij het met eigen merk kabel, aangesloten op Ketelaars filter; aan het luxe apparaat is niets gedaan. Er gaat een blinkend schijfje in, met een vioolcencert van Mozart. Luisteren. Heldere klanken, voorversterkt door JK's eigen produkt 'Passive 10' komen uit de (ook van JK Acoustics-) boxen. Stop, na een minuutje luisteren. Direct gaat hetzelfde schijfje de goedkope cd-speler in. Zelfde muziek. dezelfde voorversterker, dezelfde boxen. Een ander geluid, voller. Tussen de beluisterde instrumenten zit meer ‘stand’, de klank komt als het ware dichterbij. Het ‘laag’ klinkt beduidend beter.
Select
Nog niet overtuigd. Zelfde luisterproef met lichte muziek. John Hiatt, Peter Gabriël, ze klinken met Ketelaars cd-filter onbetwistbaar mooier. Maar luistert iedere cd-bezitter nu zo kritisch? 'Nee', dat weet de hifiperfectionist uit 't Harde natuurlijk zelf ook wel. Zijn klanten moeten in eerste instantie niet gezocht worden tussen tieners of de 'aanbiedingen -afstropende stereoluisteraars.' 'Het is een select publiek dat dit er voor over heeft, publiek dat nog beter spul wil dan wat er in de winkels te koop is', omschrijft Johan Ketelaar zijn doelgroep. De stereo jet-set dus? 'Ach, gewoon de echte muziekgenieters. Dat zijn heus niet alleen mensen die voor twintig, dertigduizend gulden aan apparatuur hebben staan. Voor pakweg tweeduizend gulden heb je een behoorlijke installatie waar dit filter echt wel aan besteed is. Een heel wat beter geluid voor 275 gulden extra, wat wil je nog meer? De één geeft het geld liever uit aan auto's, de ander aan muziek. Het zijn de puntjes op de i voor de betere geluidsinstallatie.'
Goedkoop
Heeft het voor de gemiddelde huiskamer eigenlijk wel zin om een cd aan te schaffen? Is deze apparatuur, zeker als het gemodificeerd is met een filter van Ketelaar en opgehangen aan versterkers van in totaal pakweg veertien mille (..) met boxen van een slordige tweeduizend gulden per stuk, niet een beetje 'te gek'? Een installatie voor welke prijs je ook een splinternieuwe middenklasse-auto voor de deur hebt staan? Is dergelijke apparatuur, voor degenen die het zouden kunnen betalen (naast een auto) qua capaciteit bovendien niet veel te 'fors' voor een rijtjeswoning? Het antwoord van Johan Ketelaar op deze suggestieve vragen is kort en bondig: 'Het is maar wat je voor het luisteren naar perfect klinkende muziek over hebt.' 'Nogmaals', zegt de elektronicus, 'het verschil van met-of zonder cd-filter is al goed te horen in een 'goedkope' set. Vergelijk het met de aanschaf van een mooie auto (stereo-installatie) waar je de goedkoopste benzine (geen cd-filter) in gooit. Het deeltje van de markt waar ik mijn apparaten voor bouw, hoort het verschil direct. Maar daar staan dan ook mooie installaties in de huiskamer. Om de prijs van mijn filter zo laag mogelijk te houden sluit ik de distributeurs van merken al uit en bouwen we het hier in, bij J.K. Acoustics.’
Het geheim van de smid laat Ketelaar uiteraard niet los, ook al valt op elektronica-produkten geen patent te krijgen. Voor imitatie van zijn filter is hij niet bang. 'Een Nederlands concern heeft 'stiekem' mijn filter gekocht, maar zegt er geen kwafiteitsverbetering mee te bereiken. Laat ze dat maar beweren, mijn klanten weten wel beter'.
Een groot Amerikaans bedrijf, vooraanstaand producent van hifi-apparatuur, wilde mijn filter wel inbouwen in cd-spelers, maar daar mocht ik niets aan verdienen. Dus geen deal. Maar het feit dat in Nederland al achttien hifi-zaken mijn filters inbouwen en dat hetzelfde in Hong Kong, Canada en in diverse Europese landen gebeurt, zegt mij toch genoeg.' Toch blijft Johan Ketelaar bescheiden, zich niet verkijkend op het resultaat van 1.200 verkochte filters binnen één jaar. Op het gevaar af in voor de leek té technische details te treden, somt hij desgevraagd enkele eigenschappen van zijn produkt op. 'Net als de andere is het een analoog filter dat evenwel geen transiëntvervorming in de versterkertrappen geeft; het bevat onderling gekoppelde DC-filtertrappen en fase-reinheid voor met name de lage tonen.'
Met andere woorden: de 'gewone' filters in cd-spelers houden in de weergave net ietsepietsje meer van het oorspronkelijke geluid tegen dan het JK-filter. Nog anders gezegd: de geluidsweergave van de 'sleutelaar' uit 't Harde is door een mildere filtering natuurgetrouwer dan de traditionele cd-apparatuur. Het puntje op de i.