'Fabrikanten van CD-spelers denken te goedkoop'
(door Frits Bromberg, 1985)
Johan Ketelaar kent geen enkele reden om aan zichzelf te twijfelen en hij straalt dat uit. Waardoor hij tijdelijk de indruk wekt van de kleine man die het altijd al beter heeft geweten dan de giganten die de wereld van de elektronica In hun greep hebben. En als Ketelaar uit 't Harde zegt: "Met mijn filter verbeter ik alle cd-spelers vele malen", dan geeft dat aanleiding tot argwaan. Weer een knutselaar die het licht heeft gezien? En het beter weet dan grote jongens als Philips?
Nu is Philips de eerste om dat gedeeltelijk te bevestigen. Ernst van der Velde, manager audio: ik geloof niet dat het filterontwerp van Ketelaar zo veel beter is dan die welke wij gebruiken. Maar hij gebruikt wel betere componenten. Daarom hebben wij een filter van hem besteld om te zien wat hij aan het doen is."
De term "vele malen beter" is wat sterk en evenmin bruikbaar als "deze appel Is drie keer lekkerder dan die andere." Of vijf keer. Wel kan worden toegegeven dat het (laag doorlaat) filter van Ketelaar elke cd-speler in deze zin verbetert, dat ijzeren violen weer van hout worden en het geluid ruimer klinkt, schoner, aangenamer en voller.
Ketelaar: "Van mijn filter zijn er In Nederland inmiddels meer dan duizend ingebouwd, als vervanging van het fabrieksfilter. Ze gaan nu ook al naar Hongkong en Canada en een Nederlandse importeur van een Japans merk wil ze standaard inbouwen. Mijn filter is wezenlijk anders dan wat tot dusver wordt toegepast. Maar wat ik anders doe, vertel ik niet, dan zou ik maandenlang denk- en rekenwerk verklappen. Wel kan ik vertellen dat ik alle onderdelen speciaal voor mij laat maken en dat ik andere chips gebruik, die ik zelf ontwikkel; bovendien wil ik alleen het allerbeste dat tot dusver mogelijk is." Dat laatste wordt ook door Philips toegegeven.
Sinds de introductie van de compact disc zijn alle lovende woorden door sommigen enigszins afgezwakt; op de techniek erachter werd nooit afgedongen. Wel waren er bezwaren zoals: "violen worden' 'van ijzer" en ik vind het geluid zo hard." Ook werden er verklaringen voor gevonden die logisch klonken. Zoals: "Het geluid van de cd kun je vergelijken met een computerletter die uit puntjes bestaat. En dat hoor je."
Ketelaar daarentegen: "De techniek Is perfect. Maar als In de speler goedkope onderdelen worden gebruikt en niet altijd op de meest logische plaats, dan ga je dat horen; de fabrikanten denken te goedkoop. Die denken in grote aantallen en het gaat hen er alleen om, dat het werkt. Maar de muziekliefhebber die over goede apparatuur beschikt, hoort er de ellende van."
De 35-jarige Johan Ketelaar werkte tot negen jaar geleden als technicus bij Audioscript onder het motto: "M'n volgende baas ben ik zelf." Maar hij wachtte af. "Ik had daar een goede baan en van m'n toenmalige baas Cluysenaer heb Ik heel veel geleerd. Tot het moment kwam waarop ik voor mezelf kon beginnen als fabrikant van luidsprekersystemen.Daar begin je als eerste mee, dat is het makkelijkst."
Ketelaar maakt geen goedkope, snelle luidsprekers voor elke huiskamer. "Het meest verkocht worden de luidsprekers die aangenaam klinken, maar ook niet veel weergeven. De luisteraar hoeft geen moeite te doen en vindt de muziek al gauw mooi. Ik maak luidsprekersystemen waarbij de luisteraar veel hoort, die de aandacht trekken, bestemd voor de tien procent kritische luisteraars. Voor deze mensen maak ik luidsprekerboxen. Maar In kleine aantallen voor een relatief klein publiek. Waardoor ze wel duurder worden dan die uit de fabriek."
Ketelaar doet meer. Hij heeft nu eenmaal een rusteloze geest, een soldeerbout en meetapparatuur. Ik probeer de zwakheden in de audio op te heffen", zegt hij. "Dat doe ik al jaren. En toen ik een kapotte cd-speler onderhanden kreeg die echt niet meer te herstellen was, ben ik gaan speuren en wroeten; ik wilde er precies achter komen hoe zo'n ding werkte en waarom. En wat er eventueel mis aan kon zijn."
Al speurende kwam Ketelaar op het ergste zwakke punt: het filter waarmee alle cd-spelers moeten worden uitgerust. Ketelaar: "Het zijn onderdelen van dubbeltjes. Maar ik gebruik onderdelen van guldens en dat is één van de grote verschillen. Toch hoeft een apparaat van bijvoorbeeld Philips niet duurder te worden als ze duurdere onderdelen gaan gebruiken. In hun topmerk, het model 960, zijn ze al op de goede weg door een deel van het filter te vereenvoudigen. Maar dan nog."
De wet van de grote handel wil dat duurder ook betekent: meer snufjes. Een apparaat waarmee van alles mogelijk is, waarin een hele computer zit met een Ingewikkeld geheugen, is duurder dan een eenvoudige speler. En die duurdere speler klinkt ook weer beter dan de eenvoudige. Ketelaar: "Toch hoeft dat niet. Er zijn ook muziekliefhebbers voor wie al die ingebouwde mogelijkheden niet hoeven. Die willen perfect geluid, niets meer, maar ook vooral niets minder. Voor deze groep ben ik bezig aan een ontwerp dat mijn werkplaats voorlopig niet verlaat; misschien neem ik 'm in produktie, misschien ge ik met een fabrikant praten. Maar dat er belangstelling voor is, ligt voor mij vast; het verbaast me dat een fabrikant als Phllips daar nog niet op is gekomen. Hoewel ik natuurlijk ook wel weet dat Philips niet produceert voor de enkeling, al doen ze soms voorkomen van wel."