'Interview in Audio & Techniek'
(door Kirsten Schott in Audio & Techniek nr. 12)
JK acoustics, een tevreden mens.
Johan Ketelaar beschrijft zichzelf als "een jongen die de gave heeft meegekregen om electronica in combinatie met muziek toe te passen en die de beschikking heeft over een brok enthousiasme waarmee hij constant audioapparatuur tracht te verbeteren." In de loop van het gesprek blijkt hij zich dagelijks op professionele basis bezig te houden met zijn grote jeugdllefde: de electronica. Een gesprek met deze professionele hobbyist.
Hoe begon het eigenlijk?
"Nou het begon, echt waar, al in de box. Volgens mijn moeder sloopte ik toen al schakelaars uit elkaar. Dat is niet eens zo verwonderlijk, want mijn ouders hadden een radio- en televisiezaak, tevens installatie- en loodgietersbedrijf. Na de lagere school ben ik naar de LTS gegaan. Daarna volgden de MTS en HTS op het particuliere instituut Rens & Rens in Hilversum, een in electronica gespecialiseerde school. Tijdens mijn studie repareerde ik versterkers voor discotheken, want in mijn vrije tijd kon ik al niet stilzitten. Verder deed ik daarbij het nodige onderhoud en verzorgde ook de achtergrondmuziek. Samen met mijn twee broers hebben we zelfs de hele geluidsinstallatie voor de RK-kerk in mijn geboorteplaats Nederhorst den Berg gemaakt. Prachtig was dat, leuke tijd !"
Hoe kwam je in de echte techniek terecht?
"In datzelfde Nederhorst den Berg kwam ik in mijn practisch jaar bij de MC Geluidstudio's; een particuliere studio van Van der Meer en Christenhuis. Het kon niet beter, ik viel met mijn neus in de boter. Er werd bijzonder professioneel gewerkt met artiesten en voor televisieprogramma's als "Oebele" en "Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, mijnheer." In die programma's werd veel gezongen en dus maakten wij opnamen en mixages.
We deden bijvoorbeeld ook de geluidstechniek voor Loekie de Leeuw in de STER reclames. Je zal begrijpen dat kwaliteit hoog in het vaandel geschreven stond. Ja, kwaliteit is zonder meer ontzettend belangrijk in dit vak."
En na je studie ?
"In 1976 studeerde ik af en kwam tegen het eind van dat jaar bij Audioscript, de importeur van Luxman en B&W in Loosdrecht. Daar ontmoette ik "mijn leermeester" Nico Vis. Van hem heb ik onnoemelijk veel geleerd. Nico heeft een enorme know how en is bovendien een heel begaafd ontwerper van schakelingen. Hij is altijd op zoek naar dingen die weer anders, beter zijn. Met hem ben ik van mening dat meetcijfers niet zaligmakend en bepalend zijn voor mooi geluid. Dat wordt alleen verkregen door de opbouw van de schakelingen. Het gebruik van componenten van goede kwaliteit dat is bepalend, dáárdoor wordt de opbouw van een mooie klank bepaald. De heer J.L. Cluysenaer, toenmalig directeur van Audioscript, was een voorvechter van perfectie en netheid. Dat heb ik daar geleerd. Ik werk heel netjes, anders heb je in de korst mogelijke tijd een puinhoop in je atelier en loop je de helft van de tijd naar van alles en nog wat te zoeken. Als het uit de hand dreigt te lopen, zet ik alles stil en wordt er opgeruimd!"
Het wordt 1977, Johan Ketelaar trouwt en koopt in 't Harde een huis met een grote schuur "om 's avonds wat te kunnen hobbyen". Bij Audioscript is hij inmiddels chef van de technische dienst. Uit ontevredenheid over de speakers die toen werden gemaakt ("die business was zo commercieel") besluit hij op dat gebied zelf iets te gaan ondernemen.
Hoe ging dat?
"Ik belde allerlei firma's in het hele land om aan speakers te komen, maar omdat ik in dat wereldje een totaal onbekende naam was, kreeg ik geen poot aan de grond. Totdat ik bij Clofis in Den Haag tien speakers voor een redelijke prijs kon kopen. "Ga daar maar eens mee aan de gang", zeiden ze. En zo werd in 1977/78 niet alleen de OPTIMA 1 geboren, maar ook de eerste wankele stap gezet naar een succesvolle carrière. Ik ben dan nog maar 26 jaar. Met twee boxen onder m'n arm ging ik naar de MC Studio's, dus weer min of meer terug naar af in Nederhorst den Berg. Iedereen was daar reuze enthousiast en via de MC Studio's kwam ik in contact met Dick Swanenveld van CADAC HOLLAND, die professionele apparatuur aan studio's verkocht. "Geef maar mee", zei hij, "dan verkoop ik ze in mijn pakket door." Inmiddels kon ik van mijn verdiensten wat investeren en maakte nog 10 speakers, die tot mijn stomme verbazing binnen een week allemaal waren verkocht. De OPTIMA 1 sloeg in als een bom. Die explosie motiveerde mij zo dat er, in samenwerking met Swanenveld, in 1981 een aanvulling op dit concept kwam: de OPTIMA 3, een 3-weg systeem met een extra woofer voor het laag. Intussen had ik het zo druk dat ik alleen nog op maandag, dinsdag en woensdag voor Audioscript werkte. Dat gaf wrijving, en terecht, want eigenlijk was ik nu hun concurrent. Daarom besloot ik eind tachtig - wel met enig hartzeer - voor mezelf te beginnen. Ik vestigde me in een oude supermarkt, een fantastisch pand met een oppervlakte van 300 m2. Hiervan maakte ik mijn productie- en demonstratieruimte onder de naam JK-ACOUSTICS."
Hoe ging het in die bijna 10 jaar?
"De ontwikkelingen volgden elkaar in ras tempo op, bijna te snel voor een alleenstaande zelfstandige. In 1982 moest ik al op zoek naar een distributeur, die ik vond in de firma Domp in Mijdrecht. Er kwamen folders en Domp distribueerde de OPTIMA 1 en 3 over heel Nederland aan de betere HiFi zaken. Domp vroeg al snel om een goedkopere speaker dan de OPTIMA 1, maar dan wel van goede kwaliteit. Dat werd de OPTIMA 5.
Nog in hetzelfde jaar werd gestart met het maken van versterkers en het monoblok ACTIVE ONE kwam op de markt; het wordt nog steeds verkocht! Met enige trots mag ik zeggen dat ik de enige Nederlandse fabrikant ben die een groot aantal eindversterkers op de professionele markt heb verkocht. Een voorbeeld: bij het digitaal mastering centrum van DIGIPRO in Soest, waar CD's worden gemaakt, ben ik binnen een half uur mijn blokken kwijt. Nog een voorbeeld: van Domp hoorde ik iets over een acoustisch probleem in de luisterruimte van EMI in Utrecht, waarvoor ze naar specialisten zochten. Domp had voor de grap gezegd dat ze onze versterkers maar eens moesten proberen. We maakten een afspraak en .... het probleem was opgelost! Van versterkers krijg ik een kick; in het geval EMI zelfs kippevel."
Het bedrijf breidde zich dus uit.
"Ja, het bedrijf bleef groeien.Mijn vrouw Hennie en ik konden de productie maar nauwelijks bijbenen, mede door de zorg voor twee kleine kinderen. In 1983 besloten we tot uitbreiding. Joop Prins, mijn rechterhand in de productie, werd het eerste personeelslid. Eind 1986 kwam Jan Top er bij. Na zijn stagejaar kwam hij met zijn specialisme electronica onmiddellijk in vaste dienst. In dit samenwerkingsverband werden tussen 1983 en 1988 de OPTIMA 3 ACTIVE (actieve speaker met versterkers) en de voorversterkers PASSIVE 5 en PASSIVE 10 op de markt gebracht."
Deed je ook niet iets met CD's ?
"Toen in 1982 de CD-speler (die in 1985 pas echt aansloeg) werd uitgebracht, was ik daar niet door gecharmeerd. Het geluid was kaal en scherp. Dat bleef ik vinden totdat in 1987 de importeur van Harman Kardon, Bob van Dam, met een CD-speler de HD-500 aankwam die veel beter klonk dan de anderen. Hij was niet goedkoop (2.100,=), maar qua klank was ik verrast en nieuwsgierig tegelijk. Bob van Dam vertelde me dat er een beter analoog filter in zat. Ik dacht: "Als zij een goed filter kunnen maken, dan moet ik zien ook zelf een betere te maken. "Zo werd het JK-CD filter geboren."
En Bob van Dam ?
"Tja, die was kwaad, omdat hij meende dat mijn filter een kopie van het zijne was. Nou, dat was absoluut niet zo. Men stelde vast dat ons filter in een HD-500 het geluid verbeterde. Recensenten waren unaniem verrukt en van mening dat het een verbetering was voor alle op dat moment bestaande CD-spelers, al vond Rob van Dam dat niet. Achteraf klinkt het allemaal heel lullig, maar ik verzeker je: Bob en ik hebben allang weer vrede gesloten. Sedert 1987 zijn er inmiddels al duizenden JK-CD filters verkocht. Voor de particulier die dit filter in zijn bestaande CD wil hebben geldt: klaar terwijl u wacht en .... niet goed, geld terug."
Was dat het laatste woord van JK in het CD-circuit ?
"Welnee!! Menno van der Veen van HOME STUDIO daagde me uit met de opmerking: "Durf je nog meer te beweren op het gebied van verbetering van CD-spelers ?" Ik nam de uitdaging aan, kocht een goedkope Philips CD-speler en heb die omgebouwd met een eigen DA-converter en uitgebreid met een buizen voorversterker In Nederland, Engeland en Canada is die enthousiast ontvangen.
In de komende maanden kan die worden geleverd onder de naam JK ACOUSTICS '89. Is er vraag en kan ik de productie aan, dan zal ik gaan exporteren, maar het is geen must. Eigenlijk hoef ik niet zo nodig groter te worden. Mijn ontwerpen doen het prima in Nederland en we blijven bezig met nieuwe ontwerpen, maar we moeten het met liefde blijven doen. Die jeugdliefde, die hobby moet het blijven. Er zijn nog zoveel andere leuke dingen in het leven te doen dan alleen en uitsluitend maar HiFi."
Zoals?
"Mijn grote liefde voor oude auto's. In mijn vrije tijd restaureer ik oldtimers. Dat stamt ook nog uit mijn jeugd. Samen met mijn broers kon ik uren aan auto's sleutelen. Met electronica ben ik na werktijd niet echt meer bezig. Vroeger wel, maar ik vind dat als je goede resultaten wilt bereiken, dan moet je als ontspanning een contrast zoeken."
Je bent tevreden?
"Ja, ik ben gezond, heb een goed leven en m'n werk is m'n hobby. Als je dan voor je hobby ook nog wordt betaald omdat je er succes mee hebt, dan kan ik je wel zeggen: ik ben een heel tevreden mens."